Bericht in het Haarlems Dagblad van 10 maart 2022.
Vergeten groente in Kennemerland
Bloemendaalse gele kool | Brassica oleracea capitata var. Sabauda| Bloemedaalse Gele
Een heerlijke kool, zacht van smaak; als stamppot en koolsalade. In de vorige eeuwen werd deze kool op de geestgronden rond Haarlem geteeld; onder andere in het Westelijk tuinbouwgebied.
De Bloemendaalse gele kool is een streekproduct uit de regio Kennemerland dat behouden moet
blijven voor het nageslacht.
Sinds enkele jaren is de Bloemendaalse gele via enthousiaste hobbytuinders weer nieuw leven ingeblazen. De Bloemendaalse gele is een oud ras die ergens tussen spitskool en savooiekool in zit.
Deze koolrassen komen oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. Savooiekool is vernoemd naar de historische regio Savoye, een streek langs de Middellandse Zee, nu een gebied in Frankrijk.
De groengele, later goudgele, licht gekroesde kool, is wat spits van vorm. Een zachte malse kool die ook wel slobberkool genoemd wordt. Het is de meest winterharde kool van alle koolsoorten en kan daarom vrij lang op de tuin blijven staan.
Voorzaaien eind maart, begin april en in mei en juni uitplanten op 60 x 50 cm; oogsten van september tot november, zelfs tot in december. In de moes- maar ook in de siertuin is het een plaatje. Jammer dat hij per plant minimaal één vierkante meter grond in de tuin nodig heeft. Hij wordt in de wat grotere groencatalogi nog steeds aangeboden.
- Gegevens overgenomen uit diverse boeken en tijdschriften en van sites; een studieproject.
Download in pdf
Tijd voor boerenkool
Krulkool | Brassica oleracea var. acephala of var. laciniata en subvar. sabellica (kruisbloemenfamilie)
Historie
Bladkolen, dus ook onze boerenkool, zouden afkomstig zijn uit het Midden-Oosten, Klein Azië. Ze staat van alle kolen het dichtst bij de wilde soort. Rond 400 v. Chr. wordt in Griekenland een kroesbladige kool beschreven die later bij de Romeinen als bladkool bekend wordt. Dit zou de
voorloper van onze boerenkool zijn. Bij de Romeinen was boerenkool een delicatesse.
Vroeger en tegenwoordig is boerenkool verbonden met feestjes en speciale tochten. De oogstfeesten en boerenkooltochten in het noorden van het land, in de gebieden waar deze groente veel wordt geteeld.
Sinds 2015 kent Nederland de Nationale Boerenkooldag die op 24 oktober valt. De organisatoren koppelen deze datum aan een verzonnen feit: op 24 oktober 1641 zou ene Geertruida van Staelre in de nacht enkele stronken boerenkool uit een Spaans legerkamp hebben gestolen. Het boerenkooldorp Warmenhuizen heeft in het kweken van kolen een centrale plaats.
Teelt
Struikboerenkool; vormt een vrij lange stengel en wordt van begin september tot
februari geoogst voor de verse consumptie.
Voor de herfstteelt wordt begin mei tot begin juni gezaaid en van half juni tot half juli uitgeplant. Voor de winterteelt wordt begin juni tot begin juli gezaaid en van half juli tot begin augustus uitgeplant op 50 x 50 cm. Enkele oude rassen Westlandse Winter, Westlandse Herfst, Vlaamse Paarse Boerenkool. Nieuwe rassen Winterbor F1 en Redbor F1. 2 maai- of dwergboerenkool; wordt voor de industrie geteeld en geoogst van half september tot begin november, omdat deze boerenkool niet tegen vorst kan. Dwergboerenkool mag geen lange stengel maken, omdat de boerenkool afgemaaid wordt. Ook moeten de bladeren dunne stelen en een dunne middennerf hebben. Daarom worden hier rassen gebruikt die min of meer een rozet vormen. Bij dwergboerenkool is er alleen een herfstteelt. Er wordt ter plaatse van half juni tot eind juli gezaaid met een rijafstand van 25 cm.
Download hier de pdf met ook gerechten voor boerenkool.
Discussie over tomatenteelt
Discussie document geschreven door ons bestuurslid en oud stadsecoloog van Haarlem: Dik Vonk.
TIP – Snijbiet, afkomst, geschiedenis, kweekwijze en meer..
Snijbiet komt veel voor in de Mediterrane keuken. Om een of andere reden is het in Nederland een vergeten groente
Van dit bladgewas worden zowel de bladeren als de stelen gegeten. Het blad lijkt op spinazie en is zachter. Het mist het oxaalzuur. Snijbietblad kan 1op 1 uitgewisseld worden met spinazierecepten.
TIP – Peterselie, afkomst, geschiedenis, kweekwijze en meer…
Het blad en de stengels van peterselie zijn vitamine- en mineraalrijk. Kruidenthee van peterselie wordt ook wel gebruikt als urine afdrijvend middel. Cherokee Indianen gebruiken het als tonic ter versteviging van de urineblaas. Chinese en Duitse herboristen raden deze thee aan tegen hoge bloeddruk. Peterselie verlicht reumatiek en bevordert de spijsvertering. Kompressen van het blad verzachten snijwonden en verstuikingen.
TIP – De Zaai- en plantkalender
Deze zaai- en plant- kalender gaat uit van een normaal jaar, het verschil tussen een vroeg en een laat voorjaar kan wel een verschil maken van 2 tot 3 weken.
Jonge groente zaaisels en jonge planten hebben moeite met grote temperatuur schommelingen tussen dag en nacht, bij bonen, mais en pompoen is dit zelfs funest. Zo veel later in het voorjaar hoe minder deze schommelingen optreden.
TIP – Compost maken, hoe gaat dat? Waarom composteren?
U beperkt de afvalstroom, verbetert de bodem structuur van de tuin en beschikt over een goede en goedkope meststof. Goede compost maken vraagt een beetje aandacht. Het is niet zo, dat u alles op een hoop kunt gooien en dat de rest dan vanzelf gaat. Allereerst is het belangrijk om te weten wat er wel en niet in de compostbak kan. Bedenk steeds: alles met mate.
De Grelinette
Is een soort spitvork maar dan veel steviger en ergonomischer. Grelinetten is makkelijker, het maakt spitten overbodig en biedt veel ecologische voordelen.
Bij spitten met een spade druk je de spade in de grond. Dan moet je deze volledig optillen en omkeren. In veel gevallen moet je de omgespitte grond loshakken. De werklengte en -breedte zijn ongeveer 25 centimeter, de diepte is ongeveer 30 centimeter. Door het snijden van de spade in de grond en het omkeren van de grond wordt het biologisch evenwicht in de grond vernietigd. Dit heeft nadelige gevolgen voor de plantengroei en het bevordert onkruidgroei. Het optillen van de grond uit zijn vore drukt de rugwervels belastend in elkaar, het omkeren van de grond trekt de rug in een scheef belastende stand. Dit veroorzaakt veel rugklachten bij tuinders en eenmaal rugklachten kom je er moeilijk van af.
TIP – Gesteentemeel
Basaltmeel en Lavameel worden, als men de geschiedenis bekijkt, voor gewasbescherming reeds van ouds gebruikt. Door de op komst van de scheikundige bestrijdingsmiddelen kwam hier een voorlopig einde aan. Biologische telers hebben het gebruik weer ter hand genomen. Voor zowel als; bodem verbetering, gewasbescherming als insecten bestrijding.
